Лапа - наместо
кафе после ручек
За многумина, споменувањето на зборот лапа е асоцијација на Рио де Жанеиро и познатата населба со историски споменици и богат ноќен живот.
Но зборот означува и едно старо македонско јадење, едно од ретките што сè уште се задржува на трпезите во источна Македонија. Барем во оние куќи во кои свекрвите и бабите успеале да го пренесат рецептот на новите поколенија. Лапа се прави од уфак. Уфак, пак, е кршен ориз. При одделувањето на оризот од лушпата, доаѓа до кршење на зрното и таквото зрно се трга од оризот. На едната страна останува целиот ориз, на другата уфакот, а на трета е лушпата. Лапа се прави од уфакот, значи од кршеното зрно, за ништо да не оди фира. Но секако, во недостаток на кршен ориз, можете да се послужите и со обичен бел ориз.
Оризот е едно од нештата по кои Кочани се гордее, а се препознава, нескромно би рекле, многу, многу подалеку од Кочани. Очекувано е многу стари рецепти (од ова поднебје) како основен продукт да го имаат токму оризот.
Но, афионот? Навистина ми беше малку чудно, сè додека не дознав дека на времето во Кочанско (малку помалку од Струмичко) се одгледувал афион.
И сега, што е побитно - афионот или оризот?
И тоа и тоа, ниту едното ниту другото не може да се замени со друг продукт, тогаш веќе не би било лапа. Но она што е најбитно е семето од афионот да е зрело и да има доволно мрснотија во себе. Таквото семе потоа се пече во тава, но треба добро да се внимава да не загори. И потоа доаѓа најтешкиот дел. Афионот треба да се кца во дибек сè додека не стане како масло. Дури тогаш е добар за подготвување лапа. Доколку немате дибек или аван дома, можеби сличен ефект би постигнале и со мелење на макот, но велат дека вистинската убавина е во кцањето во дибекот – ќе ви одговори секоја кочанска домаќинка.

Подготовка
лесна
60 мин.
4 лица
-
Во едно тенџере се става вода и се стоплува до смлачување.
-
Потоа се става семето од афион. Смесата се вари на потивок оган петнаесетина минути, сè додека семето не биде добро сварено. Потоа се додава уфакот. Кршениот ориз не треба да биде сварен посебно, туку само да е кратко потопен во студена вода, а потоа заедно се варат.
Количеството на состојките секоја домаќинка сама си го определува според вкусот на домашните. Се варат заедно сè додека убаво не се згуснат. Се посолува по желба. Некои домаќинки ја прават и по обратниот редослед, прво го подваруваат оризот, па потоа го додаваат афионот, но можеби во тој случај и вкусот е поинаков.
Што се случило со лапата? Зошто сутлијачот или ориз-тавата сè уште ги приготвуваме, а за лапата ретко кој има слушнато? Обидувајќи се да пронајдам податоци за ова јадење, дојдов до нешто што се нарекува „храна за сиромашните“, храна што им била послужувана на работниците на оризовите полиња. Но со време, нејзината вредност станала вистинска „скапоценост“ претворена во специјалитет, па лапата се јадела по оброкот. „Првин ќе се налапаш боб (грав, н.з.), па потоа јадеш лапа“. Од денешен аспект, тоа би ви дошло како филџан кафе по добар ручек.
И зошто ЛАПА?
Многу едноставно, лапата се лапа, нема џвакање, туку само се голта.
Потребни состојки:
1 литар вода
250 гр. афион
250 гр. уфак или бел ориз
1 мала лажичка сол